Ενα post γροθιά στο κατεστημένο

Τα τελευταία 2 χρόνια εργάζομαι σε χημικό εργαστήριο. Είναι ακριβώς αυτό που ήθελα να κάνω από τότε που ξεκίνησα να σπουδάζω, τα λεφτά είναι καλά και οι προοπτικές μου, και στην εταιρία και στον κλάδο, είναι μια χαρά. Μετά από προτροπές του εγγύς μου περιβάλλοντος ξεκίνησα τον Ιούλιο να διαβάζω ούτως ώστε να περάσω τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ τον Ιανουάριο για να γίνω καθηγητής χημικός σε σχολείο.

Το δημόσιο δεν μου αρέσει. Το μισώ – ιδιαίτερα το σκληροπυρηνικό δημόσιο, τα υπουργεία, τους οργανισμούς και τις εφορίες. Πιστεύω ότι όποιος δουλεύει εκεί μέσα αποκτάει μια άσχημη νοοτροπία επαγγελματικής στασιμότητας που επεκτείνεται και στην προσωπική στασιμότητα. Μου αρέσει όμως το να διδάσκω – το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον και ουσιαστικά, αλλά και θεσμικά, στην κοινωνία. Ένας καλός δάσκαλος μπορεί να ανακαλύψει τα κρυμμένα ταλέντα και το φιλότιμο και σε έναν κακό μαθητή, να του κινήσει το ενδιαφέρον και να τον κάνει έναν χρήσιμο άνθρωπο. Ένας κακός δάσκαλος πάλι, μπορεί να «βολευτεί» στη μονιμότητα και να κάνει τυπικό μάθημα μόνο με τους καλούς μαθητές.

Οι εξετάσεις του ΑΣΕΠ είναι δύσκολες. Θυμίζουν πανελλήνιες στην επί δεσμών εποχή. Γνωρίζω ότι πολλοί από τους αντιπάλους μου αυτή τη στιγμή κάνουν ό,τι κάναμε και πριν από 8-9 χρόνια στο λύκειο. Όλη μέρα αιματηρό διάβασμα και το βράδυ φροντιστήριο για «μια θέση στον ήλιο». Εγώ, από την άλλη, διαβάζω πια περισσότερο από σεβασμό προς το καλοκαίρι που χαράμισα διαβάζοντας, παρά γιατί η μοναδική διέξοδός μου και ελπίδα είναι το να γίνω καθηγητής.

Η δουλειά του καθηγητή, εκτός από δημιουργική, είναι και «καλή» δουλειά. Ποιός άλλος έχει 3,5 μήνες διακοπές το χρόνο και ωράριο 22 ωρών την εβδομάδα; Οπότε, από τη μία είναι η δημιουργικότητα, το ωράριο και η μονιμότητα – από την άλλη είναι το διάβασμα για τον ΑΣΕΠ, η έλλειψη οικονομικής προοπτικής και οι δυσμενείς μεταθέσεις επί χρόνια. Ο παράγων «μονιμότητα» είναι καθοριστικός...

Δυστυχώς, νοιώθω ότι εγώ παλεύω για τη δημιουργικότητα και το καλό ωράριο, ενώ οι περισσότεροι συνάδερφοί μου για τη μονιμότητα... και το ειδικό βάρος που έχει για μένα αυτός ο παράγοντας δεν αρκεί για να ισοσκελίσει το σκληρό διάβασμα που απαιτείται για τις εξετάσεις. Για κάποιον λόγο, ίσως και λόγω των σπουδών μου στην Αγγλία, πιστεύω ότι το να προσπαθείς για τη «σιγουριά του δημοσίου» σε μειώνει σαν άνθρωπο. Το «μήνας μπαίνει – μήνας βγαίνει ο μισθός μπαίνει στην τράπεζα», όταν αναφέρεται στην έλλειψη χρείας προσωπικής προσπάθειας για την οικονομική αποζημίωση των κόπων σου, δεν είναι και το πιο τιμητικό, ιδιαίτερα για έναν νέο άνθρωπο. Στην ελεύθερη αγορά, αν έχεις ικανότητα και αποφασιστικότητα, θα καταφέρεις να ανέβεις, ακόμα και ελλείψει εφοδίων. Στο δημόσιο καλοί και κακοί εξισώνονται. Η πρόοδος σε ένα κράτος έρχεται μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Φανταστείτε όλοι να ήμασταν δημόσιοι υπάλληλοι – από τους εφοριακούς μέχρι τα μαγαζιά και τις επιχειρήσεις. Τι επίπεδο υπηρεσιών θα είχαμε τότε;

Με στεναχωρεί που όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι, από το λύκειο ακόμα, προσδοκούν την είσοδό τους στο δημόσιο. Είναι εν μέρει λογικό, με την ανεργία που υπάρχει και τις απαιτήσεις των αφεντικών. Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι οι περισσότεροι θέλουν να μπουν στο δημόσιο για την κακώς εννοούμενη «μονιμότητα». Για το «κάθομαι όλη μέρα και με πληρώνουν» και για το «ό,τι και να γίνει κανείς δεν μπορεί να με απολύσει». Και οι περισσότεροι δέχονται να καταβάλλουν κάποιον υπέρμετρο κόπο για να καταφέρουν εν τέλει να κάθονται και να πληρώνονται.

Δυστυχώς, η νοοτροπία αυτή μάς καλλιεργείται από πολύ μικρούς. Το σύστημα αποτίμησης των ικανοτήτων του καθενός όσον αφορά το δημόσιο βασίζεται (και σωστά) στα αντικειμενικά κριτήρια. Δηλαδή, στα «χαρτιά». «Χαρτί» για να δείξεις ότι ξέρεις Αγγλικά, «χαρτί» για να δείξεις ότι ξέρεις υπολογιστές, «χαρτί» για να δείξεις ότι ξέρεις Χημεία. Έτσι, στα 15 σου που δίνεις για Lower σου λένε «ζορίσου τώρα για να έχεις ένα χαρτί στα χέρια σου», στα 18 «πέρνα εσύ στο πανεπιστήμιο και μετά όλα είναι εύκολα» και στα 22 «θα κάνω και ένα Master για να έχω ακόμα ένα χαρτί».

Αν εγώ ήμουν καθηγητής χημείας και έκανα χαβαλέ μάθημα στην τάξη και δεν μάθαινε κανείς τίποτα, αλλά έβαζα στους πάντες 20, θα ερχόντουσαν παραπάνω από 2 γονείς να με συνετίσουν; Όχι – ούτε αν μοίραζα Lower, ούτε αν μοίραζα πτυχία πανεπιστημίου. Μήπως και οι αντιδράσεις για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια εκεί εδράζουν; Μην τυχόν γίνουμε πολλοί αυτοί που έχουμε χαρτιά και έχουμε μετά μεγαλύτερο ανταγωνισμό στην είσοδο στο δημόσιο;

Έστω ότι κάθε χρόνο βγαίνουν 200 ηλεκτρονικοί από τα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και Λαμίας. Έστω ότι ανοίγει και ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο «Το Ωραίο Κολλητήρι», που, και καλά, μοιράζει πτυχία αβέρτα και δεν έχει το υψηλό επίπεδο σπουδών του ΤΕΙ, και βγάζει άλλους 200 ηλεκτρονικούς το χρόνο. Ως ηλεκτρονικοί, έχουν και οι 400 τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα και ο εργοδότης υποχρεούται να τους πληρώνει 850 ευρώ το μήνα. Και ρωτώ: Γιατί να φοβάται ο ηλεκτρονικός του ΤΕΙ τον ηλεκτρονικό του ιδιωτικού ΤΕΙ; Ποιός βλάκας εργοδότης θα δώσει τα ίδια 850 ευρώ σε κάποιον που δεν θα του κάνει το ίδιο καλή δουλειά εφόσον γνωρίζει ότι το πτυχίο το πήρε νύχτα; Και ποιος βλάκας νέος που θέλει να γίνει ηλεκτρονικός δεν θα κάτσει να προσπαθήσει να μπει στο ΤΕΙ αντί να χαντακωθεί μαζί με τους άλλους 200 του «Ωραίου Κολλητηριού»;

Τι θα γίνει όμως όταν το Υπουργείο Ανάπτυξης βγάλει μια προκύρηξη για πρόσληψη 80 ηλεκτρονικών με αντικειμενικά κριτήρια; Αυτός που πήρε νύχτα το πτυχίο στο ΤΕΙ θα φοβάται τον άλλον που πήρε νύχτα το πτυχίο στο «Ωραίο Κολλητήρι». Αυτός που άξιζε και έγινε καλός ηλεκτρονικός ποιόν φοβάται; Κανέναν! Αυτός δεν χρειάζεται να μπει στο δημόσιο! Αυτός και τη δουλειά του αγαπάει και θα προσπαθήσει να δουλέψει με το πτυχίο του – είτε στη βιομηχανία είτε ανοίγοντας ένα εργαστήριο. Αυτά είναι πολύ ωραία και εξιδανικευμένα (σχεδόν προσεγγίζουν το όραμα της Θάτσερ). Υπεισέρχεται όμως ένας ακόμα παράγοντας κατά την αναζήτηση δουλειάς...

Φοβάμαι ότι το «κάθομαι και με πληρώνουν» είναι κάτι για το οποίο αισθάνεται υπερηφάνεια να λέει ο δημόσιος υπάλληλος – ακόμα και αν λογικά θα έπρεπε να τον σπάει στο ξύλο ο κάθε φορολογούμενος με το που το ξεστομίζει αυτό. Εκφράζει όμως μια αίσθηση προσωπικής δικαιοσύνης που έχει ο καθένας μας για τον εαυτό του απέναντι στο Σύστημα. Κάτι σαν το «τόσα χρόνια υπέφερα εξαιτίας σας – τώρα που μπορώ θα δείτε εσείς!». Πιστεύω ακράδαντα ότι η εργασία δεν είναι κάτεργο. Είναι φυσική ανάγκη. Ίσως μια μέτριας έντασης εργασία με υψηλές απολαβές είναι το ιδανικό, αλλά όπως και να έχει, οι δυσκολίες της εργασίας είναι που αναπτύσσουν τον χαρακτήρα και πλάθουν συνειδήσεις.

Όσο περνάνε οι γενιές όμως και γίνονται όλο και πιο trendy και κακέκτυπα των προτύπων της τηλεόρασης, τόσο περισσότερο προσπαθούν να εξασφαλίσουν το εύκολο προς το ζην. Στην Αμερική ήταν οι ευκαιρίες της γης της επαγγελίας – στην Ελλάδα είναι τα λεφτά χωρίς κόπο μέσω του δημοσίου. Αρχίζω να απέχω αρκετά από τη γλυκιά ηλικία των 18, αλλά υποθέτω ότι σε ολοένα και μεγαλύτερη μερίδα του μαθητικού πληθυσμού, το πρότυπο ζωής που θέλουν να ακολουθήσουν μοιάζει περισσότερο στης Britney Spears. Δηλαδή είμαι ατάλαντη – έκανα την καλή – ζω μια ζωή χωρίς στόχους. Δεν υπάρχει δηλαδή η επιθυμία του να αναπτύξει κάποιος τα ταλέντα του και να τον θαυμάζουν γι’αυτό ή του να ασχολείται με κάτι και να ανταμοίβεται γι’αυτόν του το ζήλο ή του να ξεκινήσει κάτι από το μηδέν και να το κάνει μεγάλο.

Μήπως η επιθυμία του να μπει κάποιος στο δημόσιο είναι η κορυφή του παγόβουνου; Είναι η δουλειά απλά κάτι το αναγκαίο για να βγάζουμε λεφτά; Μήπως η ζωή ξεκινάει στην καφετέρια και καταλήγει στην Πέγκυ Ζήνα; Μήπως άρχισα να γράφω σαν την Carrie Fisher στο Sex and the City;

Την Κυριακή το απόγευμα περνούσα από την παραλία, κοντά στην Αριστοτέλους (aka Πλατεία Καναπέ), και χάζευα τις γκομενίτσες που, 7 η ώρα το απόγευμα, ήταν πάνω στα τραπέζια και χορεύανε λαϊκά άσματα. Κάποτε ο καφές και ο χορός ήταν το ξέσκασμα από τις σκοτούρες της ζωής. Γι’αυτό είχε και νόημα. Στις γκομενίτσες αυτές μου φάνηκε ότι ήταν η μοναδική τους σκοτούρα στη ζωή – το τι θα φορέσουμε το βράδυ και το πού θα πάμε. Καλά, στα 16-18 τι περίμενα; Αλλά σε πολλά άτομα, ακόμα και στα 25, η βραδυνή έξοδος και ο θαυμασμός που προκύπτει από τις σωματικές αναλογίες και χορευτικές ικανότητες είναι το μόνο ζητούμενο. Δουλεύω δηλαδή όσο λιγότερο γίνεται και παίρνω όσο περισσότερα λεφτά μπορώ ούτως ώστε μετά να μπορώ να δίνω 200 ευρώ στην Πέγκυ Ζήνα ή να αγοράζω το φόρεμα των 400 ευρώ.

Η ζωή δεν είναι το συμπληρωματικό 16ωρο στο 8ωρο της καθημερινής εργασίας. Η εργασία είναι κομμάτι της ζωής. Αν δεν σ’ευχαριστεί το κάτεργο στο οποίο δουλεύεις – γίνε καλός σε αυτό που σ’ευχαριστεί και βρες δουλειά αλλού. Εντάξει, πολλές φορές η δουλειά γίνεται αναγκαίο κακό για να μπορούμε να έχουμε λεφτά να αναπτύξουμε άλλα ταλέντα μας – ιδιαίτερα οι ασχολούμενοι με τις τέχνες. Αλλά θα ήταν πολύ εγωιστικό να περιμένουμε τα πάντα από πολύ νωρίς, ιδιαίτερα όταν οι περισσότεροι είχαμε την τύχη να μας ταϊζουν οι οικογένειές μας μέχρι αρκετά μεγάλοι και δεν στερηθήκαμε πράγματα που στερηθήκαν αυτοί. Το Σάββατο χάνει την αξία του αν δεν υπάρχει μια ολόκληρη εργάσιμη εβδομάδα από πίσω. Πώς θα ήταν μια εβδομάδα με 7 Σάββατα;

Το post έχει αναπτυχθεί λίγο ασύμμετρα και άτακτα. Θα ήθελα να γράψω λίγο περισσότερο για την γκόμενα της Πλατείας Κωλωνακίου και της Πλατείας Αριστοτέλους, γιατί την έχω άχτι.

Ελπίζω να μην σας κούρασα. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ και την Ακαδημία, τον παραγωγό μου και όλους όσους εργάστηκαν για την ταινία αυτή. Το κλίμα στα παρασκήνια είναι πολύ καλό και αυτό βγαίνει στον κόσμο.